Ανέπαφες επαφές: η περίπτωση των εμφυτευμάτων μικροτσίπ στο ανθρώπινο σώμα
Πληθαίνουν αυτή την ιδιαίτερη περίοδο οι συζητήσεις για τη χρησιμότητα διαφόρων τεχνολογιών ως μέσων για τη διευκόλυνση της ζωής μας υπό συνθήκες περιορισμού των μετακινήσεων και τήρησης κοινωνικών και γενικότερων αποστάσεων. Δεν παύουν επίσης να ανθίζουν και ευρύτερες συζητήσεις για το μέλλον των σχέσεων σε επίπεδο εργασιακό, εμπορικό, διαπροσωπικό και κοινωνικό, οι οποίες αγγίζουν ολοένα περισσότερο κόσμο. Στο πλαίσιο αυτού του διαλόγου, αξίζει μια αναφορά στην περίπτωση των μικροτσίπ που εμφυτεύονται στο ανθρώπινο σώμα και εξυπηρετούν ανέπαφες επαφές.
Πρόκειται για εμφυτεύματα που χρησιμοποιούν πλέον την ασύρματη τεχνολογία μικρής εμβέλειας NFC (συνεχιστή της εδώ και χρόνια λειτουργικής τεχνολογίας RFID), η οποία βασίζεται –σε πολύ γενικές γραμμές– σε ραδιοκύματα για τη μετάδοση δεδομένων από πολύ κοντινές αποστάσεις, και απαντά ήδη σε χρηστικά αντικείμενα της καθημερινότητάς μας, όπως οι ανέπαφες τραπεζικές και όχι μόνο κάρτες, τα έξυπνα τηλέφωνα, ενώ με την τεχνολογία RFID λειτουργούν τα τσιπ που εμφυτεύονται σε κατοικίδια ζώα. Τα εμφυτεύματα αυτά είναι ουσιαστικά ένα μόνο από τα γκάτζετ που χαίρουν ιδίως εκτίμησης στους κόλπους της κοινότητας των βιοχάκερς, μιας κοινότητας ανθρώπων με ακονισμένη την ανησυχία τους για αυτοβελτίωση και κατάκτηση νέων κορυφών του ανθρώπινου σώματος, φανερά αποστασιοποιημένοι από τα παγιωμένα ήθη και έθιμα στις συναλλαγές και όχι μόνο. Λόγω ακριβώς της πολύπλευρης φύσης των ενασχολήσεων της κοινότητας αυτής με την τεχνολογία και δη τη βιοτεχνολογία, η δράση της θα αναλυθεί εκτενέστερα σε επόμενα άρθρα.
Για ένα περισσότερο απτό παράδειγμα χρήσης των εμφυτευμάτων μικροτσίπ αξίζει να γίνει μνεία στην αιρετική πρωταγωνίστρια της περιόδου αυτής, τη Σουηδία. Η Σουηδία βρίσκεται πολύ κοντά στον στόχο της να αναδειχθεί σε μία από τις πρώτες χώρες που θα είναι πλήρως απαλλαγμένες από την ανάγκη χρήσης μετρητών (cashless). Είναι μια χώρα που πρωτοστατεί και πάλι στον αγώνα δρόμου για το καλωσόρισμα του διαδικτύου των πραγμάτων και φοράει μικροτσίπ. Για καθημερινή ευκολία και σε απόλυτη ετοιμότητα να ζήσει την τεχνολογία στο πετσί της, η Σουηδία αριθμεί τα περισσότερα μέλη στην κοινότητα των βιοχάκερς στην Ευρώπη, με τους πολίτες της να επιλέγουν να εμφυτεύσουν στις παλάμες τους μικροτσίπ και να πραγματοποιούν με αυτά καθημερινές συναλλαγές, να μετακινούνται στα ΜΜΜ, να μπαινοβγαίνουν στον χώρο εργασίας τους, να συγκεντρώνουν ουσιαστικά σε ένα μικροτσίπ πολλαπλές κάρτες και κλειδιά που αποτελούν πλέον περιττό φορτίο.
Η ανέπαφη εμπειρία που προσφέρουν αυτά τα εμφυτεύματα μπορεί να φαντάζει (περιττή) πολυτέλεια ή υπερβολική κίνηση για πολλούς. Θα μπορούσαν πιθανότατα να κάνουν την ίδια δουλειά και με λιγότερο κόπο «φορέσιμα» γκάτζετ με μικροτσίπ. Η ασφάλεια και ο έλεγχος που έχει κανείς στο σώμα του είναι αυτά που τα κάνει να ξεχωρίζουν, όπως αναφέρουν τουλάχιστον οι υποστηρικτές τους. Σίγουρα μένει να αποδειχθεί η χρησιμότητά τους για ευρύτερη διάδοση και ανάπτυξη όχι μόνο για συναλλακτικές πρακτικές αλλά και σε άλλους τομείς, όπως στον τομέα της υγείας. Οι ανησυχίες που περιτριγυρίζουν τα εν λόγω εμφυτεύματα (τα οποία παράγονται αθρόα από επιχειρήσεις που προμηθεύουν ιδιώτες και επιχειρήσεις παγκοσμίως, μεταξύ αυτών και η Σουηδική Biohax), έχουν πρακτικές και ηθικές πτυχές.
Για αρχή, ο βαθμός υιοθέτησής τους και η σχετική μονιμότητα της χρήσης τους (λόγω της υποδόριας θέσης τους) είναι σημεία προβληματισμού. Και μόνο η απόφαση να προβεί κανείς σε μια τέτοια εμφύτευση δεν είναι εύκολη υπόθεση, πόσο μάλλον τυχόν δεύτερη παρέμβαση για αφαίρεσή τους. Αυτός είναι μάλιστα και ένας από τους λόγους για τους οποίους η εξάπλωσή τους περιορίζεται προς το παρόν στους ένθερμους υποστηρικτές μιας σχετικά ολιγομελούς κοινότητας. Πολλοί θα πουν ότι μοιάζει πολύς κόπος για το τίποτα, αν το μόνο που εξασφαλίζουν είναι η αντικατάσταση μιας αρμαθιάς κλειδιών και καρτών από ένα μικροτσίπ. Από την άλλη, μπορεί να είναι απλά η αρχή της εξοικείωσής μας με την εν τω βάθει διασύνδεσή μας με ένα “έξυπνο” περιβάλλοντα χώρο.
Τα ηθικά διλήμματα που προκύπτουν είναι κοινά με αυτά άλλων τεχνολογιών και δυσεπίλυτα, τουλάχιστον για την ώρα. Το ερώτημα του κατά πόσον είναι αναγκαία και πρόσφορη η περαιτέρω εξάπλωση της τεχνολογίας αυτής σε σύγκριση με τα πιθανά κενά ασφάλειας των δεδομένων που αποθηκεύονται στο μικροτσίπ δεν μπορεί να παραβλεφθεί, ειδικά από τη στιγμή που δημιουργείται ένα κοινό σημείο πληροφοριών προσβάσιμο εν δυνάμει σε τρίτους. Η κοντινή απόσταση ανάγνωσης των μικροτσίπ της τεχνολογίας NFC, υποτίθεται ότι λύνει το πρόβλημα αυτό, αλλά τα κενά ασφαλείας παραμένουν. Επιπλέον, γεννάται το ερώτημα αν η ευκολία που προσφέρουν είναι ανάλογη της ηθικής επιβάρυνσης που συνεπάγονται για τα άτομα που τα φέρουν, σε περίπτωση που κληθούν να λογοδοτήσουν για την αποθηκευμένη σε αυτά «συμπεριφορά» τους. Είναι οι άνθρωποι έτοιμοι να δηλώνουν διαρκώς παρόντες, να είναι διαρκώς διαφανείς και προσβάσιμοι με την πρόταξη της χειρός τους σε όποιον αρμόδιο ζητήσει το λόγο (με χαρακτηριστικό παράδειγμα την περίπτωση εργαζομένων που χρησιμοποιούν αυτά τα εμφυτεύματα στον χώρο εργασίας τους);
Στα μικροτσίπ και τη χρήση τους κρύβεται, μεταξύ πολλών άλλων, η δυναμική που θα έχει το βιοχακάρισμα ενός υγιούς σώματος στο μέλλον. Προς το παρόν, βάσει της χρήσης τους, διευκολύνουν καθημερινές λειτουργίες (βλ. Σουηδία). Πώς αντιλαμβανόμαστε όμως αυτές τις τεχνολογίες όταν δεν έρχονται απλώς να διευκολύνουν, αλλά και να ενισχύσουν/επαυξήσουν τις καθημερινές αυτές λειτουργίες (ακόμη και τις σωματικές μας); Πρόκειται για εργαλεία που μας φέρνουν ακόμη πιο κοντά στον καλύτερο μας εαυτό; Ή πρόκειται για μια τεχνολογία που μας συνδέει ακόμη στενότερα με τον εκάστοτε αρμόδιο εξωτερικό παρατηρητή, όπου παρατηρητής οποιοσδήποτε άμεσα ή έμμεσα ενδιαφερόμενος (από εργοδότης μέχρι ιατρικός σύμβουλος και ασφαλιστής).
Η προώθηση τέτοιων εργαλείων σε ευρεία κλίμακα (π.χ. στους χώρους εργασίας, στον τομέα της υγείας) προϋποθέτει ευρεία αναγνώριση των προτερημάτων τους από τους εν δυνάμει χρήστες. Και αρχίζουν να πείθονται οι άνθρωποι όταν έρχονται σε επαφή με το «άγνωστο» σε μικρότερες, ασφαλείς για τον τεχνολογικά παρθένο οργανισμό δόσεις. Με τις ανέπαφες συναλλαγές και τη χρήση των έξυπνων τηλεφώνων, εξοικειωνόμαστε σιγά σιγά με αυτή την τεχνολογία. Τέλος, με τις ανέπαφες σχέσεις που μας επιφύλασσε η παρούσα πανδημία δεν μπορεί να παραμερίσει κανείς το ενδεχόμενο η αλλαγή αυτή σελίδας (και παραδείγματος) να επισπευστεί.
